Zo voorkom je dat je familiebedrijf vastloopt in de veranderende markt
De laatste jaren is iedere markt enorm veranderd. Of het nu gaat over nieuwe technologie, het gebrek aan kundig personeel of nieuwe concurrenten die zijn toegetreden. Als organisatie moet je hier iets mee doen, anders haak je af. In de praktijk merken we dat veel familiebedrijven hierin vastlopen. Wat er allemaal gebeurt in de markten, waarom familiebedrijven zoveel last hiervan hebben en hoe ze het op kunnen lossen lees je in dit artikel.
Wat verandert er precies in de markt?
De wereld om (familie)bedrijven heen verandert razendsnel. Niet met één grote klap, maar met een constante stroom aan kleine verschuivingen die samen het speelveld volledig veranderen. Het zijn trends die je niet altijd meteen voelt, maar die wel degelijk invloed hebben op je bedrijf. Zeker als je al jarenlang op een bepaalde manier werkt, en die manier tot nu toe altijd goed genoeg was.
Hieronder de belangrijkste ontwikkelingen die we zien. En vooral: wat ze doen met familiebedrijven.
1. Personeelstekort en vergrijzing
Volgens het CBS wordt in 2025 een kwart van de beroepsbevolking 55-plus. Tegelijkertijd blijven vacatures langdurig openstaan, vooral in sectoren waar veel familiebedrijven actief zijn zoals de bouw, de techniek, de zorg en de maakindustrie.
Wat het betekent:
Er is minder aanwas en steeds meer kennis verdwijnt doordat mensen met pensioen gaan. Bedrijven die geen aantrekkelijk werkgeversmerk hebben, vissen achter het net. Bij familiebedrijven zien we vaak dat ze een heel mooi bedrijf hebben, maar te bescheiden zijn om zich echt goed te profileren op de arbeidsmarkt.
2. Technologische versnelling en digitalisering
Nieuwe technologieën volgen elkaar in rap tempo op. Denk aan AI, data-analyse, automatisering. Digitale koplopers zetten de toon en de verwachtingen van klanten én medewerkers verschuiven mee.
Wat het betekent:
Veel familiebedrijven zijn goed in vakmanschap en persoonlijke relaties. Maar hun digitale volwassenheid blijft achter. Hierdoor lopen ze kansen mis in efficiëntie, klantcontact en innovatie. Wie de boot blijft missen, wordt op termijn irrelevant.
3. De nieuwe generatie haakt af of mag niet meebeslissen
Volgens de Kamer van Koophandel stranden jaarlijks duizenden familiebedrijven bij de overdracht. Niet omdat er geen kinderen zijn, maar omdat er geen ruimte is voor nieuwe ideeën, eigenaarschap of gedeeld leiderschap.
Wat het betekent:
Zonder opvolging is er geen toekomst. Maar als de nieuwe generatie zich niet serieus genomen voelt, of geen zeggenschap krijgt, dan haken ze af. Je verliest niet alleen een opvolger, maar ook vernieuwingskracht. En dat terwijl jonge generaties vaak wél willen, mits ze ruimte krijgen om hun ideeën te realiseren.
4. Regeldruk en maatschappelijke verwachtingen stijgen
Of het nu gaat over duurzaamheid, databeveiliging, CO₂-reductie of maatschappelijke impact. De druk om ‘goed te doen’ neemt toe. Wetgeving zoals de CSRD komt er ook voor kleinere bedrijven aan. Maar onderzoek van CBS (2022) toont dat veel MKB-bedrijven nog nauwelijks structureel met duurzaamheid bezig zijn.
Wat dit betekent:
Als je duurzaamheid, duidelijke keuzes en verantwoord bestuur niet meeneemt in je koers, word je ingehaald. Niet alleen door regels, maar ook door klanten en medewerkers die hun keuzes daarop baseren.
In 2024 gingen er in Nederland 30 procent meer bedrijven failliet dan een jaar eerder. Vooral MKB-organisaties moesten daarin het lootje leggen. Dat geeft aan dat de druk steeds groter wordt. Het is aanpassen of afhaken.
Stilstand is dodelijk. Veel van die faillissementen zijn geen gevolg van slechte producten, maar van slecht vermogen om aan te passen. Geen duidelijke visie en geen koers. Juist bedrijven met veel potentie gaan onderuit omdat ze hun model niet op tijd bijstellen.
“Een eigenaar of familielid hoeft nog geen goede leider te zijn. Zorg ervoor dat de rollen duidelijke zijn, dat iedereen snapt welke verantwoordelijkheden ze hebben en zorg ervoor dat het merk van binnenuit komt. Niet van de familie, maar van álle medewerkers.”
Waarom juist familiebedrijven hierop vastlopen
Marktveranderingen vragen om duidelijke koers, waarop je snel kunt schakelen en scherpe keuzes maakt. Maar juist op die koers lopen veel familiebedrijven vast. Niet omdat ze niet willen, maar omdat hun structuur en cultuur het lastig maken om op tijd te bewegen. Dat zit in vier belemmeringen:
- Besluitvorming duurt langer: In familiebedrijven stokt besluitvorming vaak door uiteenlopende visies op strategie, die zelden echt worden uitgesproken. Uit angst voor conflict of door te persoonlijke discussies raken beslissingen geblokkeerd op momenten dat juist snelheid nodig is.
- Vastklampen aan het verleden: Veel familiebedrijven zijn stevig geworteld in het verleden. Naast een kracht, is het ook een zwakte. Deze tradities belemmeren vaak de innovatie. We doen het al jaren zo, is daarmee de standaard geworden. Onderzoek toont aan dat deze familietradities innovaties afremmen, omdat nieuwe ideeën als een bedreiging worden gezien.
- Te weinig strategisch merkdenken: Veel familieondernemers staan nog volop ‘in de operatie’. Ze sturen het bedrijf aan, nemen beslissingen over klanten en leveranciers. Ze moeten ondertussen ook nadenken over positionering, merkidentiteit en lange termijn-koers. Dat laatste schiet er vaak bij in. Terwijl een sterk merk juist houvast biedt als de markt verandert. Zonder merkstrategie ben je als organisatie eerder reactief dan koersvast.
- Nieuwe ideeën stranden door generatiekloof: In veel familiebedrijven ligt de macht bij de oudere generatie. Jongere familieleden zitten wel aan tafel, maar ervaren weinig invloed. Uit onderzoek van Deloitte blijkt dat dit verschil in perceptie groot is: waar oudere eigenaren denken dat ze ruimte geven, voelen jonge opvolgers zich vaak geremd. Vernieuwende ideeën stranden daardoor, nog voor ze echt besproken zijn (Bron: Forbes 2021).
Samen zorgen deze vier factoren ervoor dat familiebedrijven het extra lastig hebben in tijden van verandering. Terwijl hun kracht juist kan zitten in het bouwen aan een stevig merk, gedragen door de hele familie én alle medewerkers. Maar dan moeten ze wel eerst een duidelijke koers hebben waar iedereen achter staat.
Lees ook: Een gids voor merkontwikkeling in familiebedrijven: Van generatie tot generatie.
Download het gratis heldenmerkpakket
Zelf aan de slag met het ontdekken van je merkidentiteit? Download dan het Heldenmerk-pakket. Hierin ontvang je:
Het e-book ‘Bouw een Heldenmerk’ met alle theorie om een heldenmerk te bouwen;
Het oefeningenboek waarin alle opdrachten staan om een heldenmerk te bouwen;
Canvassen en andere middelen die jou en je merkteam helpen bij de opdrachten uit het oefeningenboek.
Een praktijkvoorbeeld: als je te laat schakelt, dwingt de markt je wel
Laat mij een voorbeeld geven van een familiebedrijf in de interieurinrichting. Het bedrijf werkt al decennia vanuit vakmanschap. Vloeren, gordijnen en maatwerkoplossingen van topkwaliteit, geleverd met zorg en aandacht. De vader van het familiebedrijf staat nog altijd aan het roer. Zijn overtuiging is: “Goed werk verkoopt zichzelf. Dat is altijd zo geweest.”
De zoon die gelooft dat ook wel, maar ziet ook hoe consumenten veranderen. Waar mensen vroeger een interieur kochten ‘voor het leven’, wordt nu veel sneller gewisseld. Klanten willen gemak, inspiratie, en betaalbaarheid. Ze kiezen steeds vaker voor aanbieders als Veneta, die snelheid en scherpe prijzen combineren met een sterke online beleving. De zoon weet: als we mee willen blijven doen, moeten we ons merk, aanbod en communicatie herzien.
Maar binnen het familiebedrijf ontstaat geen duidelijk besluit. De spanning tussen generaties blijft vaak onderhuids en soms barst het. De een houdt vast aan het verleden, de ander ziet een nieuwe realiteit. Jarenlang blijft het bij losse gesprekken over vernieuwing, zonder daadwerkelijke keuzes of investering in merkontwikkeling.
In 2025 komt het tot een nieuwe realiteit, de omzetten duiken omlaag. De veranderende markt laat zich in de praktijk direct zien. De urgentie is voelbaar. Harde keuzes moeten worden gemaakt, ze moesten zelfs een aantal mensen de deur wijzen. Het bedrijf zet nu alles op alles om te overleven, maar komt de verandering te laat?
Wat je eraan kunt doen als familiebedrijf
Als familiebedrijf heb je sterke kaarten in handen om op marktveranderingen in te spelen. Belangrijk is dat je als hele organisatie keuzes leert maken. Niet alleen de oude generatie en niet alleen de familie, maar de gehele organisatie.
Dat start met bewust te kiezen voor het merk. Door een stevig merkfundament te bouwen met het merkteam bestaande uit de oude generatie, de nieuwe generatie én andere medewerkers die een afspiegeling van de organisaties zijn bouw je aan een sterk merk. Een sterk merk geeft namelijk richting, zorgt ervoor dat mensen snel kunnen handelen én dat intern iedereen snapt wat er te doen is.
Daarvoor is goed leiderschap nodig. Een eigenaar of familielid hoeft nog geen goede leider te zijn. Zorg ervoor dat de rollen duidelijke zijn, dat iedereen snapt welke verantwoordelijkheden ze hebben en zorg ervoor dat het merk van binnenuit komt. Niet van de familie, maar van álle medewerkers.
Dat zorgt uiteindelijk voor een cultuur van vernieuwing. Het innovatieve karakter begint bij het erkennen van nieuwe ideeën en ruimte bieden om te experimenteren met deze ideeën. Door een cultuur die is gericht op de betekenis van je organisatie, zorg je voor medewerkers die altijd op zoek zijn naar hoe zij een stap dichterbij jullie missie kunnen komen. Maar ook een cultuur die marktveranderingen op tijd signaleren en waarbij ze direct keuzes kunnen maken. Ze weten immers hoe het merk dient te handelen.
Bouw vandaag aan je merkstrategie
Verandering komt zelden gelegen. Zeker niet in een familiebedrijf, waar geschiedenis, emoties en belangen door elkaar lopen. Maar de markt wacht niet. Consumenten veranderen, concurrentie komt van nieuwe kanten, en je medewerkers willen weten waar ze aan toe zijn.
Juist als je nu nog de tijd hebt, kun je op een gezonde manier bouwen aan je merk en strategie. In plaats van onder druk te moeten bijsturen, kies je dan bewust een koers die past bij wie jullie zijn én waar jullie naartoe willen. Met ruimte om generaties te verbinden, beslissingen te nemen vanuit rust, en een merk te bouwen dat meebeweegt met de tijd.
Zit je zelf in zo’n situatie waarin veel speelt, maar beslissingen blijven liggen? Of wil je voorkomen dat je over een paar jaar ingehaald wordt door de realiteit? Dan is het slim om het gesprek op tijd te voeren. Plan een merksessie in, dan kijken we samen naar wat er speelt, wat vastzit, en hoe je in beweging komt. Op een manier die past bij jouw familiebedrijf.
Zo voorkom je dat je familiebedrijf vastloopt in de veranderende markt
De laatste jaren is iedere markt enorm veranderd. Of het nu gaat over nieuwe technologie, het gebrek aan kundig personeel of nieuwe concurrenten die zijn toegetreden. Als organisatie moet je hier iets mee doen, anders haak je af. In de praktijk merken we dat veel familiebedrijven hierin vastlopen. Wat er allemaal gebeurt in de markten, waarom familiebedrijven zoveel last hiervan hebben en hoe ze het op kunnen lossen lees je in dit artikel.
Wat verandert er precies in de markt?
De wereld om (familie)bedrijven heen verandert razendsnel. Niet met één grote klap, maar met een constante stroom aan kleine verschuivingen die samen het speelveld volledig veranderen. Het zijn trends die je niet altijd meteen voelt, maar die wel degelijk invloed hebben op je bedrijf. Zeker als je al jarenlang op een bepaalde manier werkt, en die manier tot nu toe altijd goed genoeg was.
Hieronder de belangrijkste ontwikkelingen die we zien. En vooral: wat ze doen met familiebedrijven.
1. Personeelstekort en vergrijzing
Volgens het CBS wordt in 2025 een kwart van de beroepsbevolking 55-plus. Tegelijkertijd blijven vacatures langdurig openstaan, vooral in sectoren waar veel familiebedrijven actief zijn zoals de bouw, de techniek, de zorg en de maakindustrie.
Wat het betekent:
Er is minder aanwas en steeds meer kennis verdwijnt doordat mensen met pensioen gaan. Bedrijven die geen aantrekkelijk werkgeversmerk hebben, vissen achter het net. Bij familiebedrijven zien we vaak dat ze een heel mooi bedrijf hebben, maar te bescheiden zijn om zich echt goed te profileren op de arbeidsmarkt.
2. Technologische versnelling en digitalisering
Nieuwe technologieën volgen elkaar in rap tempo op. Denk aan AI, data-analyse, automatisering. Digitale koplopers zetten de toon en de verwachtingen van klanten én medewerkers verschuiven mee.
Wat het betekent:
Veel familiebedrijven zijn goed in vakmanschap en persoonlijke relaties. Maar hun digitale volwassenheid blijft achter. Hierdoor lopen ze kansen mis in efficiëntie, klantcontact en innovatie. Wie de boot blijft missen, wordt op termijn irrelevant.
3. De nieuwe generatie haakt af of mag niet meebeslissen
Volgens de Kamer van Koophandel stranden jaarlijks duizenden familiebedrijven bij de overdracht. Niet omdat er geen kinderen zijn, maar omdat er geen ruimte is voor nieuwe ideeën, eigenaarschap of gedeeld leiderschap.
Wat het betekent:
Zonder opvolging is er geen toekomst. Maar als de nieuwe generatie zich niet serieus genomen voelt, of geen zeggenschap krijgt, dan haken ze af. Je verliest niet alleen een opvolger, maar ook vernieuwingskracht. En dat terwijl jonge generaties vaak wél willen, mits ze ruimte krijgen om hun ideeën te realiseren.
4. Regeldruk en maatschappelijke verwachtingen stijgen
Of het nu gaat over duurzaamheid, databeveiliging, CO₂-reductie of maatschappelijke impact. De druk om ‘goed te doen’ neemt toe. Wetgeving zoals de CSRD komt er ook voor kleinere bedrijven aan. Maar onderzoek van CBS (2022) toont dat veel MKB-bedrijven nog nauwelijks structureel met duurzaamheid bezig zijn.
Wat dit betekent:
Als je duurzaamheid, duidelijke keuzes en verantwoord bestuur niet meeneemt in je koers, word je ingehaald. Niet alleen door regels, maar ook door klanten en medewerkers die hun keuzes daarop baseren.
In 2024 gingen er in Nederland 30 procent meer bedrijven failliet dan een jaar eerder. Vooral MKB-organisaties moesten daarin het lootje leggen. Dat geeft aan dat de druk steeds groter wordt. Het is aanpassen of afhaken.
Stilstand is dodelijk. Veel van die faillissementen zijn geen gevolg van slechte producten, maar van slecht vermogen om aan te passen. Geen duidelijke visie en geen koers. Juist bedrijven met veel potentie gaan onderuit omdat ze hun model niet op tijd bijstellen.
“Een eigenaar of familielid hoeft nog geen goede leider te zijn. Zorg ervoor dat de rollen duidelijke zijn, dat iedereen snapt welke verantwoordelijkheden ze hebben en zorg ervoor dat het merk van binnenuit komt. Niet van de familie, maar van álle medewerkers.”
Waarom juist familiebedrijven hierop vastlopen
Marktveranderingen vragen om duidelijke koers, waarop je snel kunt schakelen en scherpe keuzes maakt. Maar juist op die koers lopen veel familiebedrijven vast. Niet omdat ze niet willen, maar omdat hun structuur en cultuur het lastig maken om op tijd te bewegen. Dat zit in vier belemmeringen:
- Besluitvorming duurt langer: In familiebedrijven stokt besluitvorming vaak door uiteenlopende visies op strategie, die zelden echt worden uitgesproken. Uit angst voor conflict of door te persoonlijke discussies raken beslissingen geblokkeerd op momenten dat juist snelheid nodig is.
- Vastklampen aan het verleden: Veel familiebedrijven zijn stevig geworteld in het verleden. Naast een kracht, is het ook een zwakte. Deze tradities belemmeren vaak de innovatie. We doen het al jaren zo, is daarmee de standaard geworden. Onderzoek toont aan dat deze familietradities innovaties afremmen, omdat nieuwe ideeën als een bedreiging worden gezien.
- Te weinig strategisch merkdenken: Veel familieondernemers staan nog volop ‘in de operatie’. Ze sturen het bedrijf aan, nemen beslissingen over klanten en leveranciers. Ze moeten ondertussen ook nadenken over positionering, merkidentiteit en lange termijn-koers. Dat laatste schiet er vaak bij in. Terwijl een sterk merk juist houvast biedt als de markt verandert. Zonder merkstrategie ben je als organisatie eerder reactief dan koersvast.
- Nieuwe ideeën stranden door generatiekloof: In veel familiebedrijven ligt de macht bij de oudere generatie. Jongere familieleden zitten wel aan tafel, maar ervaren weinig invloed. Uit onderzoek van Deloitte blijkt dat dit verschil in perceptie groot is: waar oudere eigenaren denken dat ze ruimte geven, voelen jonge opvolgers zich vaak geremd. Vernieuwende ideeën stranden daardoor, nog voor ze echt besproken zijn (Bron: Forbes 2021).
Samen zorgen deze vier factoren ervoor dat familiebedrijven het extra lastig hebben in tijden van verandering. Terwijl hun kracht juist kan zitten in het bouwen aan een stevig merk, gedragen door de hele familie én alle medewerkers. Maar dan moeten ze wel eerst een duidelijke koers hebben waar iedereen achter staat.
Lees ook: Een gids voor merkontwikkeling in familiebedrijven: Van generatie tot generatie.
Download het gratis heldenmerkpakket
Zelf aan de slag met het ontdekken van je merkidentiteit? Download dan het Heldenmerk-pakket. Hierin ontvang je:
Het e-book ‘Bouw een Heldenmerk’ met alle theorie om een heldenmerk te bouwen;
Het oefeningenboek waarin alle opdrachten staan om een heldenmerk te bouwen;
Canvassen en andere middelen die jou en je merkteam helpen bij de opdrachten uit het oefeningenboek.
Een praktijkvoorbeeld: als je te laat schakelt, dwingt de markt je wel
Laat mij een voorbeeld geven van een familiebedrijf in de interieurinrichting. Het bedrijf werkt al decennia vanuit vakmanschap. Vloeren, gordijnen en maatwerkoplossingen van topkwaliteit, geleverd met zorg en aandacht. De vader van het familiebedrijf staat nog altijd aan het roer. Zijn overtuiging is: “Goed werk verkoopt zichzelf. Dat is altijd zo geweest.”
De zoon die gelooft dat ook wel, maar ziet ook hoe consumenten veranderen. Waar mensen vroeger een interieur kochten ‘voor het leven’, wordt nu veel sneller gewisseld. Klanten willen gemak, inspiratie, en betaalbaarheid. Ze kiezen steeds vaker voor aanbieders als Veneta, die snelheid en scherpe prijzen combineren met een sterke online beleving. De zoon weet: als we mee willen blijven doen, moeten we ons merk, aanbod en communicatie herzien.
Maar binnen het familiebedrijf ontstaat geen duidelijk besluit. De spanning tussen generaties blijft vaak onderhuids en soms barst het. De een houdt vast aan het verleden, de ander ziet een nieuwe realiteit. Jarenlang blijft het bij losse gesprekken over vernieuwing, zonder daadwerkelijke keuzes of investering in merkontwikkeling.
In 2025 komt het tot een nieuwe realiteit, de omzetten duiken omlaag. De veranderende markt laat zich in de praktijk direct zien. De urgentie is voelbaar. Harde keuzes moeten worden gemaakt, ze moesten zelfs een aantal mensen de deur wijzen. Het bedrijf zet nu alles op alles om te overleven, maar komt de verandering te laat?
Wat je eraan kunt doen als familiebedrijf
Als familiebedrijf heb je sterke kaarten in handen om op marktveranderingen in te spelen. Belangrijk is dat je als hele organisatie keuzes leert maken. Niet alleen de oude generatie en niet alleen de familie, maar de gehele organisatie.
Dat start met bewust te kiezen voor het merk. Door een stevig merkfundament te bouwen met het merkteam bestaande uit de oude generatie, de nieuwe generatie én andere medewerkers die een afspiegeling van de organisaties zijn bouw je aan een sterk merk. Een sterk merk geeft namelijk richting, zorgt ervoor dat mensen snel kunnen handelen én dat intern iedereen snapt wat er te doen is.
Daarvoor is goed leiderschap nodig. Een eigenaar of familielid hoeft nog geen goede leider te zijn. Zorg ervoor dat de rollen duidelijke zijn, dat iedereen snapt welke verantwoordelijkheden ze hebben en zorg ervoor dat het merk van binnenuit komt. Niet van de familie, maar van álle medewerkers.
Dat zorgt uiteindelijk voor een cultuur van vernieuwing. Het innovatieve karakter begint bij het erkennen van nieuwe ideeën en ruimte bieden om te experimenteren met deze ideeën. Door een cultuur die is gericht op de betekenis van je organisatie, zorg je voor medewerkers die altijd op zoek zijn naar hoe zij een stap dichterbij jullie missie kunnen komen. Maar ook een cultuur die marktveranderingen op tijd signaleren en waarbij ze direct keuzes kunnen maken. Ze weten immers hoe het merk dient te handelen.
Bouw vandaag aan je merkstrategie
Verandering komt zelden gelegen. Zeker niet in een familiebedrijf, waar geschiedenis, emoties en belangen door elkaar lopen. Maar de markt wacht niet. Consumenten veranderen, concurrentie komt van nieuwe kanten, en je medewerkers willen weten waar ze aan toe zijn.
Juist als je nu nog de tijd hebt, kun je op een gezonde manier bouwen aan je merk en strategie. In plaats van onder druk te moeten bijsturen, kies je dan bewust een koers die past bij wie jullie zijn én waar jullie naartoe willen. Met ruimte om generaties te verbinden, beslissingen te nemen vanuit rust, en een merk te bouwen dat meebeweegt met de tijd.
Zit je zelf in zo’n situatie waarin veel speelt, maar beslissingen blijven liggen? Of wil je voorkomen dat je over een paar jaar ingehaald wordt door de realiteit? Dan is het slim om het gesprek op tijd te voeren. Plan een merksessie in, dan kijken we samen naar wat er speelt, wat vastzit, en hoe je in beweging komt. Op een manier die past bij jouw familiebedrijf.
Vraag het Heldenmerk-pakket aan!
In het heldenmerk-pakket ontvang je het E-book én oefeningenboek om je eigen betekenisvolle merk te bouwen.
